We leven in uitdagende tijden. Het nieuws wordt al ruim een jaar beheerst door corona, maar er was in 2020 eveneens veel aandacht voor Black Lives Matter, een beweging die in de Verenigde Staten ontstond, en ook Europa op haar grondvesten deed schudden. Zo kwam de Europese Commissie in september met een actieplan om racisme systemisch aan te pakken, op zowel Europees als nationaal niveau.
Wanneer we het op de arbeidsmarkt betrekken, betekent dat onder meer dat er kritischer gekeken gaat worden naar de loonkloof tussen mannen en vrouwen, en mensen met verschillende achtergronden.
Er is nog een behoorlijk lange weg te gaan: uit de statistieken van het Europees Parlement blijkt dat vrouwen in Nederland gemiddeld 15% minder verdienen dan mannen. In België gaat dat iets beter: daar is de genderloonkloof 6%. Estland bungelt onderaan met 23%, terwijl Roemenië de laagste loonkloof heeft met 3% (dat wil overigens niet zeggen dat er in dit land meer gendergelijkheid is, er spelen ook andere factoren mee. Zo komt een kleinere loonkloof vaak voor in landen waar minder vrouwen actief zijn op de arbeidsmarkt).
Dat dit nu op Europees niveau wordt aangepakt biedt perspectieven. Het dwingt organisaties – voor zover ze dat niet al deden – na te denken over gelijke kansen voor iedereen, en daadwerkelijk actie te ondernemen.
De impact van Black Lives Matter (een roep om meer gelijkheid, inclusie en diversiteit), de coronacrisis (werken op afstand, de rol van technologie, de vervaging tussen werk en privé) en andere globale ontwikkelingen: het is van grote invloed op onze manier van werken.
We hebben te maken met veranderingen en innovaties die weliswaar niet uit de lucht zijn komen vallen, maar wél in een stroomversnelling zijn geraakt. Organisaties moeten zich daarom razendsnel kunnen aanpassen, want wanneer je niet wendbaar bent sta je per definitie met 1-0 achter.
Dat vraagt om een nieuwe vorm van leiderschap. Traditionele managementstijlen worden steeds minder getolereerd, simpelweg omdat ze anno 2022 niet meer werken. Autoritaire top down leiders maken plaats voor managers die zich kwetsbaar, transparant en empathisch durven op te stellen. Zij snappen dat deze eigenschappen juist een teken van kracht zijn, zeker in tijden van onzekerheid en transformatie.
Zeker de jongere generaties op de werkvloer lijken dit gegeven te omarmen.
Als we op Europees niveau kijken, zal die transitie naar het Nieuwe Werken per land verschillen.
Logisch, want organisatiestructuren en leiderschapsstijlen worden sterk cultureel bepaald.
In Oost- en Zuid-Europa is van oudsher een hiërarchische, autoritaire leiderschapsstijl de norm. Gedragsregels, status en dresscodes zijn belangrijk.
In Scandinavië heerst een leiderschapsstijl die erop gericht is om de medewerker het zelfvertrouwen te geven om zelf beslissingen te nemen. Er wordt minder waarde gehecht aan competitiviteit. Feminiene eigenschappen als met elkaar in gesprek gaan, goede relaties opbouwen en compromissen sluiten staan hoog aangeschreven
Alhoewel er onderling verschillen zijn tussen Nederland en België (Nederlanders zijn over het algemeen open, informeel en direct, Belgen diplomatiek en gereserveerd), hanteert het grootste deel van de managers in de Benelux een democratische leiderschapsstijl. Democratische leiders vinden het belangrijk om te luisteren, samen te werken en te investeren in hun mensen.
Zowel in Duitsland, de Benelux en Scandinavië staat een gezonde balans tussen werk en privé hoog op de agenda.
Met onze blik op de toekomst gericht, moeten we ons voorbereiden op een blijvende, nieuwe werkelijkheid op de werkvloer. Voor sommige landen zal die transitie gemakkelijk zijn. Van andere landen zal dit een behoorlijke dosis aanpassingsvermogen vergen. Dat zelfde geldt in feite ook voor managers en leiders.
Uiteraard zijn er verschillende vormen van leiderschap die dit soort veranderingen in de juiste banen kunnen leiden. Er is geen one-size-fits-all-model. Maar in hoeverre je in staat bent te veranderen, is wel sterk afhankelijk van de mate waarin je kunt zorgen voor verbinding, harmonie en de individuele ontwikkeling van je mensen.