Onderzoek: hoe ziet de ideale manager eruit anno 2021?

Leiderschapsstijlen komen in allerlei soorten en maten. Ieder mens is anders, en zo heeft ook iedere manager specifieke kenmerken, kwaliteiten en...

Onderzoek: hoe ziet de ideale manager eruit anno 2021?

Een onderzoek naar (voorkeur in) leiderschapsstijlen en karaktereigenschappen van leidinggevenden op de Nederlandse arbeidsmarkt

Leiderschapsstijlen komen in allerlei soorten en maten. Ieder mens is anders, en zo heeft ook iedere manager specifieke kenmerken, kwaliteiten en tekortkomingen. De ideeën die medewerkers hebben over hoe hun ideale manager eruit ziet, verschilt ook nog eens per land – en soms zelfs per gender en generatie. Hoe zit dat eigenlijk in Nederland?

In dit onderzoek van Talentsoft in samenwerking met Motivaction, nemen we de Nederlandse leidinggevende onder de loep. Hoe tevreden zijn we met onze baas (m/v)?

Over leiderschapsstijlen en de impact daarvan op de betrokkenheid, de motivatie en het werkgeluk van medewerkers is al veel gezegd en geschreven. Maar door alle ontwikkelingen van de afgelopen anderhalf jaar is het interessant om de rol van de leidinggevende weer eens goed onder de loep te nemen. Want nu veel Nederlanders nog steeds op afstand van elkaar werken worden er van managers andere dingen gevraagd. Bovendien is de roep om meer diversiteit en inclusiviteit op de werkvloer steeds luider aan het worden. Ook dat vraagt om specifieke vormen van leiderschap.

Wat zijn de belangrijkste skills die een leidinggevende tegenwoordig moet hebben? Wat verwachten werknemers van hun manager, en komt dat overeen met diens zelfbeeld? Hoe zit het met eigenschappen die van oudsher als 'masculien' en 'feminien' worden gezien? Kunnen we dat onderscheid anno 2021 überhaupt maken?

In dit rapport lees je de belangrijkste bevindingen van ons onderzoek naar leiderschapsstijlen en karaktereigenschappen van leidinggevenden op de Nederlandse arbeidsmarkt, en proberen we antwoord te geven op de vraag hoe de ideale manager eruit ziet.

Methode en opzet

Kwantitatief onderzoek

Om gegronde uitspraken te kunnen doen over ons onderzoek naar de ideale manager anno 2021, hebben we een kwantitatief, online onderzoek uitgevoerd onder een representatief sample van de Nederlandse werkzame beroepsbevolking. Bij deze methode vullen respondenten een vragenlijst in eigen tijd en tempo in achter de computer.

Doelgroepen

Het onderzoek is uitgestuurd onder een Nederlands representatief sample in de leeftijd van 18 tot en met 65 jaar. De netto doelgroep bestond uit de werkzame beroepsbevolking (n=752). De respondenten in deze groep moesten ofwel een leidinggevende hebben (n=704) ofwel zelf een leidinggevende rol hebben (n=255).

Vragenlijst

Het onderzoek is uitgevoerd door middel van een online vragenlijst. De vragenlijst bestond uit 7 achtergrondvragen en 15 inhoudelijke vragen, waarvan 1 open.

Veldwerk

Het veldwerk is uitgevoerd door Sparkey - Motivaction, in opdracht van Talentsoft
Het veldwerk is uitgevoerd tussen 24 juni en 7 juli 2021
In totaal zijn n=1.356 het onderzoek gestart. Hiervan behoorden n=752 personen tot de doelgroep (55%). Zij hebben het onderzoek geheel ingevuld en worden meegenomen in de analyse

Welke leiderschapsstijlen kennen we in Nederland?

Er wordt wel eens gezegd dat mensen geen ontslag nemen vanwege hun baan, maar vanwege hun manager.

Vaak komt het probleem voort uit de slechte sociale vaardigheden van die leidinggevende, een gebrek aan transparantie, en het ontbreken van bepaalde soft skills – zoals het niet kunnen tonen van empathie en oprechte interesse in de ander.

Anderzijds: een goede manager motiveert medewerkers en zorgt ervoor dat het werkplezier op de (digitale) werkvloer overheerst. Dat resulteert weer in minder verloop, hogere productiviteit en collega's die lekker in hun vel zitten, omdat ze zich gewaardeerd en gezien voelen. Erg belangrijk, zeker nu.

Welke leiderschapsstijl past daarbij? Welke verschillende stijlen van leidinggeven zijn er eigenlijk?

Voor ons onderzoek naar de ideale manager hebben we onze respondenten onder meer gevraagd naar de leiderschapsstijl die hun huidige leidinggevende hanteert. Ook hebben we managers gevraagd in hoeverre zij zichzelf herkennen in een bepaalde stijl. Daarbij hebben we onderscheid gemaakt tussen de volgende, bekende vormen van leiderschap:

1. Dienend/faciliterend leiderschap

Een dienend leider wil anderen beter laten presteren, zoals ouders dat bij hun kinderen doen. Zij weten zichzelf dan ook op de juiste momenten weg te cijferen. Ze ondersteunen en beschermen hun mensen, en maken het werk of het nemen van beslissingen gemakkelijker. Hiermee stimuleren ze zelfvertrouwen en groei – en dus ook autonomie.

2. Coachend leiderschap

Net als de coach van een sportteam richt deze leider zich op het identificeren en stimuleren van de individuele sterke punten van elk lid van zijn of haar team. Ze gebruiken verschillende 'maatwerk' strategieën, waarmee ze hun teams motiveren om beter samen te werken. Zo halen ze het beste uit ieder talent afzonderlijk naar boven.

3. Autoritair/directief leiderschap

Deze vorm van leiderschap kom je bijvoorbeeld tegen in het leger of op de filmset. De manager is de generaal of regisseur, waar anderen naar moeten luisteren. Vaak hanteren ze een eenzijdige vorm van communicatie, want als leidinggevende leggen ze hun visie op aan hun medewerkers. Ruimte voor andere ideeën is er nauwelijks.

4. Inspirerend leiderschap

Een inspirerend leider zet anderen in beweging, is gedreven en kom bezielend over. Vaak stimuleren ze hun mensen door hen aan te moedigen – niet door hen onder druk te zetten. Ze prikkelen hun mensen om uit hun comfortzone te stappen en zelf na te denken over keuzes.

5. Innovatief leiderschap

Innovatieve leidinggevenden zijn in staat soepel mee te bewegen met de veranderingen in hun organisatie. Ze durven op een onbevangen, avontuurlijke en creatieve manier te reflecteren en te handelen. Ze denken niet in beperkingen maar in mogelijkheden.

6. Laissez-faire leiderschap

Dit type manager laat zijn of haar mensen volledig vrij, oefent nauwelijks persoonlijke invloed uit en is een kei in delegeren. Ze bieden weliswaar een kader, maar vertrouwen erop dat hun teams zelf oplossingsgericht aan de gang gaan. Hierdoor zijn medewerkers vooral op zichzelf aangewezen, en bepalen zij zelf wat een juiste of een foute werkwijze is.

Leiderschapsstijlen: het beeld van werknemers versus het zelfbeeld van leidinggevenden

De manager van nu heeft een zelfbeeld dat aardig matcht met de manier waarop hun leiderschapsstijl wordt ervaren door hun medewerkers. Toch zijn er ook opvallende verschillen.

Nu we hebben vastgesteld welke leiderschapsvormen we in Nederland kennen, is het interessant te onderzoeken of er een verschil is tussen de manier waarop werknemers hun huidige manager zien, en hoe leidinggevenden zichzelf zien.

Onderstaande stellingen legden we voor aan werknemers. Daarnaast vroegen we hun leidinggevenden welke score zij zichzelf gaven.

*(1= in lage mate, 5= in hoge mate)

1. Dienend/faciliterend leiderschap

Stelling:

"Mijn leidinggevende faciliteert en ondersteunt mij en het team. Hij/zij zorgt ervoor dat ik mijn werktaken goed kan uitvoeren."

2. Coachend leiderschap

Stelling:

"Mijn leidinggevende is als een coach. Hij/zij helpt mij in mijn eigen ontwikkeling en is erg mensgericht."

3. Autoritair/directief leiderschap

Stelling:

"Mijn leidinggevende is als een regisseur. Hij/zij stuurt het team aan en is besluitvaardig. Hij/zij verdeelt het werk en vertelt me hoe ik het moet doen en wanneer het klaar moet zijn."

4. Inspirend leiderschap

Stelling:

"Mijn leidinggevende inspireert mij en het team. Mijn leidinggevende vindt het gezamenlijk toewerken naar een hoger doel heel belangrijk."

5. Innovatief leiderschap

Stelling:

"Mijn leidinggevende houdt van onderzoeken, het vinden van nieuwe kansen en creatieve oplossingen bedenken. De stijl van mijn leidinggevende is gericht op innovatie, kennis en avontuur."

6. Laissez Faire leiderschap

Stelling:

"Mijn leidinggevende neemt niet actief leiding over mij en het team. Hij/zij is nauwelijks betrokken en laat mij erg vrij. Ik bepaal vaak zelf wat goed of nodig is in mijn werk."

Conclusies

Het merendeel van de managers vindt dat hun leiderschapsstijl dienend/faciliterend of inspirerend is. Dat komt redelijk overeen met hoe dit wordt ervaren op de werkvloer
De grootste discrepantie zien we bij autoritair leiderschap. Blijkbaar vinden managers zichzelf autoritairder dan dat ze worden ervaren
Laissez-faire leiderschap is de minst voorkomende leiderschapsstijl op de Nederlandse arbeidsmarkt

Laten we nu eens kijken naar specifieke karaktereigenschappen die werknemers hun managers toebedelen, en vergelijken met de eigenschappen waarop leidinggevenden zelf vinden dat ze goed scoren.

Vraagstelling

Zelfbeeld leidinggevenden → Q. Hoe zou je jezelf als leidinggevende beschrijven?

Visie van werknemer → Q. Hoe zou je de persoonlijkheid van je huidige leidinggevende beschrijven?

Conclusies

Leidinggevenden vinden zichzelf vooral eerlijk, betrokken en gedreven
Dat komt overeen met het beeld dat werknemers van hun manager hebben – weliswaar in een andere volgorde
36% van de werknemers vindt hun manager communicatief vaardig, vs. 24% van de leidinggevenden. Managers communiceren dus beter dan ze zelf denken
Managers vinden zichzelf redelijk scoren op bescheidenheid (20%). Daar denken werknemers anders over: slechts 11% vindt hun manager bescheiden
Geloofwaardigheid is tevens een karaktereigenschap waarbij een significant verschil is te zien. 28% van de werknemers vindt hun manager geloofwaardig, vs.17% van de leidinggevenden

Welke leiderschapsstijlen scoren het best? En welke minder?

Nederlanders hebben het liefst een manager die hen ondersteunt en faciliteert zodat ze hun werk goed kunnen uitvoeren. Iemand die hen stimuleert, zelfvertrouwen geeft en de ruimte biedt te groeien.

Iedere leider heeft zijn of haar eigen stijl van leidinggeven. Net zoals iedere werknemer een voorkeur heeft voor een bepaalde managementstijl. Natuurlijk: ieder individu is anders, en wat voor de één geweldig werkt, wordt door de ander als demotiverend of zelfs bedreigend ervaren. Toch zijn er op basis van ons onderzoek duidelijke trends te zien. Hoe ziet de ideale manager eruit?

We vroegen de werknemers in ons onderzoek naar hun gedachten over hun favoriete vormen van leiderschap. Wat vinden ze prettig? Wat niet? Daarbij keken we tevens naar de meningen van verschillende generaties en gender.

Favoriete leiderschapsstijlen

Conclusies

De favoriete leiderschapsstijl van werkend Nederland is dienend/facilitair, gevolgd door coachend en inspirerend leiderschap op een gedeelde tweede plaats
Autoritair leiderschap en laissez-faire leiderschap zijn het minst populair. Toch zien we dat mannen die laatste vorm prettiger vinden dan vrouwen
Innovatief leiderschap wordt door GenX opvallend minder gewaardeerd, terwijl millennials dit wel een prettige vorm vinden

Vervolgens keken we naar de karaktereigenschappen van de ideale leidinggevende. Ook hier keken we naar de beleving van generaties en gender.

Vraagstelling

Q. Hoe zou je de persoonlijkheid van je ideale leidinggevende beschrijven (max 5 antwoorden)?

Conclusies

De ideale manager is eerlijk, betrokken en communicatief vaardig
Bescheidenheid en authenticiteit zijn beduidend minder geliefde karaktereigenschappen. Uitzondering is GenZ: die vinden dit belangrijker dan andere generaties
Betrokkenheid scoort opvallend hoog bij GenX, bij millennials een stuk lager
Een gepassioneerde en geduldige manager: GenZ ziet dit graag
De Verloren Generatie vindt daadkracht een belangrijke eigenschap
Mannen vinden empathie minder relevant dan vrouwen
Vrouwen vinden het prettig als hun manager in staat is zich kwetsbaar op te stellen, en geduldig is. Bij mannen is dit een stuk minder het geval

Zijn er eigenlijk verschillen tussen vrouwelijk en mannelijk leiderschap?

Het maakt werknemers in Nederland nauwelijks uit welk gender hun leidinggevende heeft – zolang die persoon maar eerlijk, betrokken en communicatief vaardig is. De ideale baas beschikt over zowel masculiene als feminiene eigenschappen.

Goed kunnen communiceren, voor verbinding zorgen, empathie tonen en geduld opbrengen: het zijn zomaar wat karaktereigenschappen die traditioneel gezien worden toebedeeld aan vrouwelijk leiderschap. Net zoals doelgerichtheid, onafhankelijkheid en een 'gezond' gevoel voor concurrentie vaak in connectie wordt gebracht met mannen. Hoe zit het nou eigenlijk met die stereotyperingen?

Het Nederlandse bedrijfsleven geeft aan liever naar geschiktheid te kijken dan naar gender. Dat is vooralsnog een positieve ontwikkeling, of in ieder geval een mooi streven. Toch keken wetenschappers tijdens de coronacrisis wel degelijk naar eventuele leiderschapsverschillen tussen de verschillende seksen, waarbij veelvuldig werd gesuggereerd dat vrouwen juist nu geschikter zijn als leider, omdat ze zo ‘empatish’ leiding zouden geven.

Zijn er verschillen als het aankomt op topmannen en topvrouwen? Hoe ervaren werknemers dit? Laten we daarvoor eerst de stereotypen over mannen en vrouwen op de werkvloer eens onder de loep nemen.

Vrouwelijke stereotypen

Zijn perfectionistisch
Kunnen goed multitasken
Werken goed samen
Zijn verzorgend, warm en sociaal
Zijn emotioneel
Zijn netjes en geordend
Lachen successen weg, nemen geen credits
Zijn geneigd zich afhankelijk op te stellen

Mannelijke stereotypen

Maken snelle beslissingen
Maken tempo
Zien overal rivalen
Zijn hard en zakelijk
Zijn emotioneel stabiel
Kijken naar het grote plaatje
Vieren successen en promoties
Stellen zich onafhankelijk op

Onzin of niet?

Onzin, al die stereotypes? Ja en nee. We kunnen er niet omheen dat er traditioneel gezien verschillen bestaan tussen mannen en vrouwen – op de werkvloer, in het gezinsleven, in de maatschappij. Daar is op zich niets mis mee: het één is niet beter dan het ander, uiteindelijk draait het om gelijkwaardigheid, en wat we van elkaar kunnen leren. Bovendien zien we steeds meer een verschuiving plaatsvinden: mannen kunnen eigenschappen tonen die als vrouwelijk gestereotypeerd zijn, of andersom. Je kunt daarom beter kijken naar de verschillen tussen mannelijke en vrouwelijk energie wat betreft leiderschap. En wat we van elkaar kunnen leren.

Vraagstelling

Q. Hoe zou je de persoonlijkheid van je huidige leidinggevende (m/v) beschrijven?

Vraagstelling

Q. Hoe tevreden ben je op dit moment met je direct leidinggevende?

Vraagstelling

Q. Heb je een voorkeur voor een mannelijke of vrouwelijke manager?

Conclusies

Werknemers onder een vrouwelijke manager ervaren geen significant andere leiderschapsstijl dan werknemers onder een mannelijke manager
Er worden wel wat verschillen ervaren tussen mannelijke en vrouwelijke leidinggevenden als het gaat om persoonlijkheid: vrouwelijke managers worden vaker dan mannelijke managers omschreven als empathisch, verbindend en in staat zich kwetsbaar op te stellen.
Bij een mannelijke manager voelen mensen zich vaker betrokken en onderdeel van het team.
64% van de Nederlandse werknemers heeft geen voorkeur voor een mannelijke of vrouwelijke manager
Als we dan toch van een lichte voorkeur mogen spreken, dan valt op dat mensen vaak een leidinggevende willen die hetzelfde geslacht heeft als zij

Eindconclusie

Ruim 2/3 van de Nederlandse werknemers is tevreden met hun leidinggevende. Ze vinden hun leidinggevende doorgaans betrokken, eerlijk en gedreven –wat aardig in de buurt komt van de ideale leidinggevende.

Ruim twee derde van de Nederlandse werknemers geeft aan tevreden te zijn met zijn of haar manager, ongeacht diens gender. Slechts 9% is ontevreden en 23% is neutraal. Toch is er nog ruimte voor verbetering: de ideale manager is communicatief vaardiger dan de huidige manager. Een eigenschap die past bij de meest ideale leiderschapsstijl: dienend/faciliterend.

Eindconclusies

Werknemers hebben voor dit onderzoek hun leidinggevenden beoordeeld op verschillende stijlen, te weten coachend, inspirerend, innovatief, laissez-faire, autoritair/directief, dienend/faciliterend
Leidinggevenden werden gevraagd naar hun zelfbeeld. Dat komt redelijk overeen met hoe hun stijl wordt ervaren op de werkvloer, met één uitzondering: managers vinden zichzelf vaak dominanter dan ze in werkelijkheid overkomen
Werknemers onder een vrouwelijke manager ervaren geen significant andere leiderschapsstijl dan werknemers onder een mannelijke manager
Er worden wel verschillen gevonden tussen mannelijke en vrouwelijke leidinggevenden als het gaat om persoonlijkheid: vrouwelijke managers worden vaker dan mannelijke managers omschreven als empathisch, verbindend en in staat zich kwetsbaar op te stellen
De ideale manager anno 2021 is eerlijk, betrokken en communicatief vaardig en hanteert een dienende/faciliterende leiderschapsstijl
Uit het onderzoek bleek tevens dat werknemers het belangrijk vinden dat hun leidinggevende gezellig en sociaal is, en humor heeft. Eigenschappen die zowel aan mannen als vrouwen worden toebedeeld.

We concluderen daarnaast uit de onderzoeksresultaten dat de basisvereisten van het zijn van een goede leidinggevende de ‘zachtere’, traditioneel gezien meer feminiene eigenschappen als betrokkenheid, goede communicatie en eerlijkheid zijn. Deze eigenschappen scoren hoog in de lijst als het gaat om de ideale manager, maar ze scoren ook hoog als het gaat om eigenschappen die tevreden werknemers hun huidige baas toebedelen.

Dezelfde eigenschappen scoren daarentegen laag bij ontevreden werknemers. Om een écht goede leidinggevende te worden zijn daarnaast daadkracht, gedrevenheid, passie en humor van belang.

Misschien vind je dit ook interessant

Hoe ziet succesvol leiderschap eruit in een wereld die zo snel verandert?

Hoe geef je als manager richting in onzekere tijden, breng je mensen bij elkaar en plavei je de weg naar transformatie en vernieuwing? Om hierover meer duidelijkheid te krijgen hebben wij een ebook geschreven waarin we deze ontwikkelingen op een rijtje zetten én laten we zien welke vaardigheden en mindsets cruciaal zijn voor succesvol leiderschap in 2021. Dat e-book kun je HIER downloaden.